Công chức là gì? Làm sao để trở thành cán bộ công chức?

Công chức là một trong những ngành nghề có tính chuyên nghiệp cao và được đánh giá cao trong xã hội. Với vai trò là những người đứng đầu và điều hành các cơ quan nhà nước, công chức đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về khái niệm và ý nghĩa thực sự của công chức. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn, ai được gọi là công chức, những đặc điểm và quyền nghĩa vụ, từ đó giúp bạn có cái nhìn tổng quan và chi tiết hơn về nghề nghiệp này.

Công chức là gì? Làm sao để trở thành cán bộ công chức? – Nguồn ảnh: Pxhere

I. Khái niệm công chức

Theo Điều 1 Luật Công chức, công chức là “những người làm việc trong cơ quan nhà nước, được công nhận và bổ nhiệm vào các cấp, ngạch và chức danh công chức”. Tức là công chức không chỉ là những người làm việc tại các cơ quan của Chính phủ mà còn ở các cơ quan của các tổ chức và đơn vị khác thuộc hệ thống nhà nước.

Công chức có vai trò chính trong việc quản lý và điều hành các hoạt động của cơ quan nhà nước, đảm bảo sự liên tục và ổn định của quy trình lập pháp, thi hành công vụ và giải quyết vấn đề xã hội.

II. Ai được gọi là công chức

Theo Điều 5 Luật Công chức, người được công nhận là công chức phải đáp ứng các điều kiện sau:

1. Là công dân Việt Nam;

2. Có đủ năng lực hành vi dân sự;

3. Có bằng tốt nghiệp trung cấp trở lên hoặc tương đương;

4. Không mắc các loại tội phạm theo quy định của pháp luật;

5. Có sức khoẻ đảm bảo cho công việc.

Ngoài ra, người được bổ nhiệm làm công chức còn phải đáp ứng thêm nhiều điều kiện cụ thể về trình độ chuyên môn, kinh nghiệm làm việc và đạo đức nghề nghiệp. Chính vì vậy, việc trở thành công chức không phải là dễ dàng và đòi hỏi sự nỗ lực, năng lực và đạo đức của từng cá nhân.

III. Đặc điểm của công chức

1. Tính chất công việc công chức là làm việc trong các cơ quan nhà nước, có tính chất làm việc theo quy định của pháp luật và chỉ đạo của cấp trên. Các công việc thường liên quan đến việc giải quyết các vấn đề của cộng đồng, đáp ứng nhu cầu của người dân và xây dựng đất nước ngày càng phát triển. Do đó, yêu cầu về trách nhiệm, tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp là rất cao.

2. Con đường sự nghiệp công chức rõ ràng và được quy định trong Luật Công chức. Theo đó, công chức sẽ đi qua các bậc, ngạch và chức danh khác nhau theo quy định của pháp luật và năng lực của mình. Việc thăng tiến trong sự nghiệp công chức còn phụ thuộc vào các yếu tố như thành tích làm việc, đạo đức và kỷ luật nghề nghiệp.

3. Nơi làm việc công chức thường làm việc tại các cơ quan nhà nước, trong môi trường làm việc chuyên nghiệp và có sự chỉ đạo của cấp trên. Tùy thuộc vào ngạch và chức danh mà có thể làm việc ở các cơ quan khác nhau, từ cấp huyện, tỉnh đến cấp Trung ương nhưng đều phải tuân thủ theo quy định của pháp luật và chỉ đạo của cấp trên.

4. Thời gian làm việc Theo quy định của Luật công chức là 40 giờ/tuần, bao gồm cả thời gian làm việc và nghỉ giải lao. Tuy nhiên, thời gian làm việc có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào yêu cầu và tính chất công việc của từng cơ quan và đơn vị.

5. Chế độ lao động công chức được quy định rõ ràng và có nhiều ưu đãi so với các ngành, nghề khác. Các chế độ này bao gồm thời hạn làm việc, chế độ nghỉ phép, lương và chế độ phúc lợi khác như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ cấp ăn trưa, tiền lương hưu và một số chế độ đặc biệt khác.

IV. Quyền của công chức

Công chức có những quyền lợi cơ bản theo quy định của pháp luật. Đầu tiên là quyền được công nhận là công chức, được bổ nhiệm vào các cấp, ngạch và chức danh công chức phù hợp với năng lực và đạo đức nghề nghiệp. Ngoài ra, công chức còn có quyền được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng làm việc, được thăng tiến trong sự nghiệp và có chế độ làm việc và phúc lợi tốt hơn so với các ngành, nghề khác.

V. Nghĩa vụ của công chức

Nghĩa vụ của công chức cũng được quy định rõ ràng trong Luật Công chức. Công chức phải tuân thủ pháp luật, đảm bảo tính chính trực, trung thực và không vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Công chức còn có nghĩa vụ hoàn thành nhiệm vụ được giao, giữ bí mật nhà nước, tham gia các hoạt động xã hội và tuân thủ chế độ lao động của cơ quan mình đang làm việc.

VI. Phân biệt cán bộ, công chức, viên chức

Trước khi tìm hiểu về cách trở thành công chức, bạn cần phân biệt rõ ràng giữa các thuật ngữ liên quan đến ngành. Các thuật ngữ thường được sử dụng là cán bộ, công chức và viên chức. Vậy chúng khác nhau như thế nào?

• Cán bộ: Là thuật ngữ chỉ đơn giản một người làm việc trong ngành công chức.
• Công chức: Là cán bộ đã được đảm nhiệm công việc trong ngành công chức, có chức danh và được xếp vào hệ thống lương của nhà nước.
• Viên chức: Là công chức đã qua đợt đào tạo nghiệp vụ và được chính thức tuyển dụng vào công chức.
  Vì thế, cán bộ và công chức không phải là những thuật ngữ hoàn toàn tương đồng. Các cán bộ có thể làm việc trong nhiều lĩnh vực khác nhau, trong khi công chức là những cán bộ đã được tuyển dụng vào ngành và có chức danh cụ thể.

VII. Làm thế nào để trở thành công chức

Để trở thành một công chức, bạn cần tuân thủ các quy định của Luật công chức và các văn bản hướng dẫn liên quan. Dưới đây là quy trình chung để trở thành một công chức:

Bước 1: Đáp ứng đủ điều kiện

Theo quy định của Luật công chức, để được tuyển dụng vào ngành công chức, bạn cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Là công dân Việt Nam.
• Đủ 18 tuổi trở lên và chưa đủ tuổi hưu trí.
• Tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc cao đẳng, đại học.
• Không bị kết án tội phạm hoặc đang bị xử lý hình sự.
• Đáp ứng các yêu cầu về sức khỏe và phẩm chất đạo đức của công chức.

Bước 2: Nộp hồ sơ thi công chức

Sau khi đã đáp ứng đủ điều kiện, bạn cần nộp hồ sơ thi công chức tại cơ quan có thẩm quyền. Hồ sơ bao gồm các giấy tờ sau:

• Đơn xin tuyển dụng vào ngành công chức.
• Bản sao hoặc công chứng bằng tốt nghiệp.
• Bản sao giấy khai sinh.
• Giấy chứng nhận tình trạng hôn nhân (nếu có).
• Chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu.
• Giấy khám sức khỏe.
• Giấy xác nhận về sự tín nhiệm của cơ quan, tổ chức hoặc nhân dân đối với ứng viên.

Bước 3: Tham gia kỳ thi công chức

Sau khi đã nộp hồ sơ, bạn sẽ được thông báo về kỳ thi công chức. Kỳ thi này bao gồm các môn thi về kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ và ngoại ngữ. Điểm số trong kỳ thi này sẽ quyết định việc bạn có được tuyển dụng vào ngành công chức hay không.

Bước 4: Phỏng vấn và xét duyệt hồ sơ

Nếu bạn đạt được điểm tối thiểu trong kỳ thi công chức, bạn sẽ được mời tham gia phỏng vấn và cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét hồ sơ của bạn để quyết định việc tuyển dụng.

Bước 5: Được tuyển dụng và nhậm chức

Cuối cùng, nếu bạn được chọn làm công chức, bạn sẽ được nhận bằng tuyển dụng vào ngành và được nhậm chức. Sau khi nhậm chức, bạn sẽ trở thành một công chức và có thể bắt đầu công tác trong cơ quan mà mình đã được tuyển dụng.

VIII. Điều kiện chuyển đổi từ viên chức sang công chức

Trường hợp bạn đang là viên chức và muốn chuyển đổi sang công chức, bạn cũng cần tuân thủ các quy định của Luật công chức. Điều kiện chuyển đổi từ viên chức sang công chức như sau:

• Là công dân Việt Nam.
• Đã đủ 3 năm làm việc trong vị trí viên chức và có chứng chỉ hoàn thành khóa đào tạo nghiệp vụ.
• Không bị kết án tội phạm hoặc đang bị xử lý hình sự.
• Đáp ứng các yêu cầu về sức khỏe và phẩm chất đạo đức của công chức.
• Được cơ quan có thẩm quyền xem xét và quyết định chuyển đổi.

IX. Một số văn bản định nghĩa về công chức nhà nước

Trước khi trở thành công chức, bạn nên tìm hiểu các văn bản pháp luật liên quan. Sau đây là một số văn bản định nghĩa về công chức nhà nước:

• Luật công chức: Là luật quy định chung về việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng và chính sách đối với công chức.
• Nghị định số 16/2015/NĐ-CP: Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật công chức.
• – Quy chế quản lý và sử dụng công chức nhà nước: Là quy chế quy định về các chính sách và biện pháp để quản lý và sử dụng công chức nhà nước.
• Nghị định số 126/2017/NĐ-CP: Quy định về chế độ phúc lợi, đánh giá và khen thưởng cho công chức.
• Chỉ thị số 10/CT-TTg: Về việc tăng cường quản lý, sử dụng và đào tạo nguồn nhân lực trong cơ quan hành chính nhà nước.

X. Hai cách phân loại công chức mới nhất hiện nay

Hiện nay, có hai cách phân loại công chức được áp dụng trong nhiều cơ quan nhà nước:

1. Phân loại dựa trên cấp bậc

Theo cách này, công chức được phân loại thành ba cấp bậc chính: cao cấp, trung cấp, thấp cấp. Sự phân cấp này được xác định dựa trên trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và kinh nghiệm làm việc.

• Cao cấp: Là công chức có trình độ đại học trở lên, có kỹ năng chuyên môn cao, kinh nghiệm làm việc lâu năm và đảm nhận các vị trí quan trọng trong cơ quan.
• Trung cấp: Là công chức có trình độ đại học hoặc cao đẳng, có khả năng thực hiện các công việc nghiệp vụ và có kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực chuyên môn.
• Thấp cấp: Là công chức có trình độ trung học phổ thông hoặc cao đẳng, thực hiện các công việc theo sự chỉ đạo của cấp bậc trên.

2. Phân loại dựa trên ngạch công chức

Theo cách này, công chức được phân loại thành các ngạch nhưng không có sự phân cấp giữa các ngạch. Mỗi ngạch sẽ có các điều kiện tuyển dụng và các bậc lương khác nhau.

Các ngạch công chức hiện nay gồm:

• Ngạch công chức chuyên viên.
• Ngạch công chức quản lý chuyên môn.
• Ngạch công chức tài chính kế toán.
• Ngạch công chức khoa học và công nghệ.
• Ngạch công chức y tế.
• Ngạch công chức giáo dục và đào tạo.
• Ngạch công chức văn hóa, thể thao và du lịch.
• Ngạch công chức xây dựng, kiến trúc và quy hoạch.
• Ngạch công chức an ninh, quốc phòng.
• Ngạch công chức ngoại giao và hợp tác quốc tế.

XI. Hồ sơ thi công chức

Hồ sơ thi công chức là một bộ giấy tờ cần thiết để đăng ký dự tuyển vào ngành công chức. Bạn cần lưu ý rằng hồ sơ này phải được chuẩn bị kỹ càng và hoàn chỉnh để không bị từ chối trong quá trình xét duyệt.

Hồ sơ gồm có:

• Đơn xin tuyển dụng vào ngành công chức.
• Bản sao hoặc công chứng bằng tốt nghiệp.
• Bản sao giấy khai sinh.
• Giấy chứng nhận tình trạng hôn nhân (nếu có).
• Chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu.
• Giấy khám sức khỏe.
• Giấy xác nhận về sự tín nhiệm của cơ quan, tổ chức hoặc nhân dân đối với ứng viên.

Nếu có vấn đề gì liên quan đến việc hồ sơ bị thiếu hoặc không đầy đủ, bạn có thể liên hệ với cơ quan tuyển dụng để được hỗ trợ.

XII. Thủ tục thi công chức

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, bạn cần làm theo các bước sau để hoàn thành thủ tục thi công chức:

• Bước 1: Nộp hồ sơ tuyển dụng vào cơ quan tuyển dụng.
• Bước 2: Tham gia kỳ thi công chức.
• Bước 3: Phỏng vấn và xét duyệt hồ sơ.
• Bước 4: Nhận bằng tuyển dụng vào ngành công chức.
• Bước 5: Nhậm chức và bắt đầu công tác trong cơ quan.

Quá trình này có thể mất một khoảng thời gian khá dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn và nỗ lực của bạn. Chính vì thế, cẩn thận và chuẩn bị kỹ lưỡng để tăng cơ hội thành công.

XIII. FAQs

1. Có thể nghỉ hưu sớm khi là công chức không?

Có, theo quy định hiện hành, công chức nam được nghỉ hưu khi đủ 60 tuổi, công chức nữ được nghỉ hưu khi đủ 55 tuổi. Tuy nhiên, nếu có yêu cầu của cơ quan hoặc tổ chức, công chức có thể được nghỉ hưu trước tuổi quy định.

2. Có thể chuyển từ công chức sang làm việc trong khu vực khác không?

Có, có thể được chuyển đến làm việc trong cơ quan hoặc tổ chức khác nếu có yêu cầu của cơ quan, tổ chức đó và được sự đồng ý của cơ quan tuyển dụng. Tuy nhiên, việc này phải được thực hiện theo quy định của pháp luật và chỉ áp dụng đối với công chức đã qua đợt đào tạo nghiệp vụ.

3. Có một số ngạch công chức được miễn thi tuyển dụng, đó là những ngạch nào?

Các ngạch công chức được miễn thi tuyển dụng bao gồm: công chức giảng viên, công chức y tá, công chức thợ hàn, công chức trình diễn nghệ thuật và các ngạch khác theo quy định của Bộ Nội vụ.

4. Điều kiện để được thăng hạng công chức là gì?

Để được thăng hạng công chức, bạn cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Được đánh giá đủ sức khỏe để tiếp tục công tác.
• Đã đủ thời gian trong cùng một ngạch công chức.
• Có kết quả công tác tốt hoặc xuất sắc trong nhiệm vụ được giao.
• Thành tích và khen thưởng trong công tác.
• Hoàn thành các khoá đào tạo nghiệp vụ theo quy định.

5. Có thể làm việc như là một công chức không?

Không, công chức chỉ có thể làm việc trong cơ quan tuyển dụng hoặc các cơ quan khác theo quy định của pháp luật. Việc làm việc ngoài cơ quan tuyển dụng sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật và có thể bị cắt giảm hoặc hủy bỏ quyền lợi và chế độ phúc lợi.

6. Có yêu cầu nào về trình độ học vấn để trở thành công chức?

Công chức là những người đảm nhận các công việc quan trọng và có tầm ảnh hưởng đến xã hội, do đó, yêu cầu về trình độ học vấn là rất quan trọng. Theo quy định của Luật Công chức, để trở thành cán bộ công chức, bạn cần đáp ứng các yêu cầu sau:

a) Trình độ học vấn:

• Trình độ tiến sĩ hoặc thạc sĩ nếu muốn trở thành cán bộ công chức tại cơ quan trung ương.
• Trình độ đại học hoặc cao đẳng đối với vị trí cán bộ công chức tại cơ quan đơn vị thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
• Trình độ trung cấp hoặc trung học phổ thông nếu muốn trở thành cán bộ công chức tại cơ quan đơn vị thuộc cấp huyện, xã.

b) Điểm trung bình chung tối thiểu:

• Đối với vị trí cán bộ công chức tại cơ quan trung ương: điểm trung bình chung của các môn trong bằng tốt nghiệp đại học hoặc cao đẳng phải đạt từ 7.0 trở lên.
• Đối với vị trí cán bộ công chức tại cơ quan đơn vị thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: điểm trung bình chung của các môn trong bằng tốt nghiệp đại học hoặc cao đẳng phải đạt từ 6.5 trở lên.
• Đối với vị trí cán bộ công chức tại cơ quan đơn vị thuộc cấp huyện, xã: điểm trung bình chung của các môn trong bằng tốt nghiệp đại học hoặc cao đẳng phải đạt từ 5.0 trở lên.

c) Chứng chỉ ngoại ngữ:
– Với vị trí cán bộ công chức tại cơ quan trung ương: có chứng chỉ ngoại ngữ tương đương với trình độ B1 theo Khung năng lực ngoại ngữ chung Châu Âu.
– Với vị trí cán bộ công chức tại cơ quan đơn vị thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: có chứng chỉ ngoại ngữ tương đương với trình độ A2 theo Khung năng lực ngoại ngữ chung Châu Âu.
– Với vị trí cán bộ công chức tại cơ quan đơn vị thuộc cấp huyện, xã: có chứng chỉ ngoại ngữ tương đương với trình độ A1 theo Khung năng lực ngoại ngữ chung Châu Âu.

7. Có những quy định nào về kỷ luật và trách nhiệm của công chức?

Công chức được coi là đại diện cho nhà nước trong việc thực hiện các nhiệm vụ công vụ, do đó, họ phải tuân thủ những quy định liên quan đến kỷ luật và trách nhiệm cũng như chịu trách nhiệm về những sai phạm trong quá trình làm việc.
a) Kỷ luật
Theo Luật Công chức, người công chức có thể bị xử lý kỷ luật nếu vi phạm các quy định sau:
– Vi phạm pháp luật, điều lệnh của Nhà nước.
– Vi phạm nghĩa vụ, trách nhiệm của người công chức.
– Xâm phạm uy tín, danh dự của người công chức hoặc gây hại cho lợi ích của Nhà nước, cơ quan, tổ chức nơi công tác.
– Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để khai thác, buôn lậu, tham nhũng hoặc có những hành vi thiếu trung thực, minh bạch.
– Nộp không đúng thời hạn hoặc không đủ số lượng các bản báo cáo, tài liệu theo quy định.
– Không sử dụng hiệu quả nguồn lực, tài liệu, hồ sơ và các tài sản thuộc quản lý của cơ quan, tổ chức nơi công tác.
– Vi phạm những quy định khác về kỷ luật.
b) Trách nhiệm
Người công chức có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu vi phạm các hành vi phạm tội theo Luật Công chức và Luật Hình sự. Ngoài ra, người công chức còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu gây ra mất mát cho Nhà nước hoặc cá nhân trong quá trình làm việc.

8. Công chức có được hưởng lương thâm niên không?

Lương thâm niên là chế độ lương được áp dụng đối với công chức để khuyến khích họ tiếp tục làm việc trong ngành công chức trong thời gian dài. Cụ thể, công chức sẽ được hưởng lương thâm niên sau mỗi khoảng thời gian nhất định làm việc trong ngành công chức.
Nếu công chức làm việc tại cơ quan trung ương, họ sẽ được hưởng lương thâm niên sau 5 năm, 10 năm, 15 năm, 20 năm và mỗi 5 năm tiếp theo. Tương tự, nếu công chức làm việc tại cơ quan đơn vị thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, họ sẽ được hưởng lương thâm niên sau 3 năm, 6 năm, 9 năm và mỗi 3 năm tiếp theo.
Để được hưởng lương thâm niên, công chức cần tuân thủ các quy định về kỷ luật và có hiệu suất công việc tốt. Ngoài ra, việc được hưởng lương thâm niên còn phụ thuộc vào ngân sách của cơ quan, tổ chức nơi công tác.

9. Có những đặc quyền nào được cấp cho công chức?

Người công chức có rất nhiều đặc quyền và chế độ được hưởng trong quá trình làm việc tại cơ quan, tổ chức nơi công tác. Sau đây là một số đặc quyền quan trọng dành cho công chức:
a) Được nghỉ phép:
Công chức được hưởng nghỉ hàng năm theo quy định của Luật Lao động. Ngoài ra, họ còn được nghỉ các ngày lễ, ngày tết và nghỉ ốm theo quy định của Nhà nước.
b) Được thăng chức:
Công chức có thể được thăng chức nếu đáp ứng các điều kiện về trình độ, kinh nghiệm và hiệu suất công việc. Việc thăng chức sẽ mang lại cho công chức mức lương và chức vụ cao hơn, đồng thời cũng là cơ hội để họ phát triển bản thân và đóng góp nhiều hơn cho xã hội.
c) Được hưởng lương khi nghỉ thai sản:
Người công chức có quyền nghỉ thai sản và được hưởng lương trong thời gian này theo như Luật Lao động quy định. Ngoài ra, còn được hưởng các khoản tiền hỗ trợ chi phí sinh hoạt hàng tháng và các chế độ chăm sóc sức khỏe cho mẹ và trẻ dưới 6 tuổi.

10. Có thể làm việc trong ngành công chức ở nước ngoài không?

Trong trường hợp bắt buộc đi công tác hoặc học tập tại nước ngoài, người công chức có thể được cấp giấy phép đi công tác hoặc học tập tại nước ngoài từ cơ quan nơi công tác. Thời gian làm việc tại nước ngoài không được tính vào thâm niên công tác, trừ trường hợp cơ quan nơi công tác đồng ý tính vào.
Một vài trường hợp người công chức muốn đi làm việc hoặc học tập tại nước ngoài trong thời gian dài, họ phải xin nghỉ việc tại cơ quan nơi công tác và làm thủ tục theo quy định của Luật Công chức.

11. Công chức có được tham gia các hoạt động đảng phái không?

Theo quy định của Luật Công chức, công chức không được tham gia bất kỳ hoạt động chính trị nào, bao gồm các hoạt động của các đảng phái, tổ chức chính trị, tôn giáo hay các tổ chức khác có mối quan hệ với đảng phái. Việc vi phạm quy định này có thể bị coi là vi phạm kỷ luật và bị xử lý theo quy định của Luật Công chức.

Tuy nhiên, người công chức có thể tham gia các hoạt động đảng phái nếu được cấp phép bởi cơ quan nơi công tác và tuân thủ những quy định của pháp luật.

Trở thành cán bộ công chức không chỉ là việc đảm bảo một công việc ổn định và thu nhập cao, mà còn là cách để đóng góp vào sự phát triển của đất nước và cộng đồng. Bạn cần đáp ứng các yêu cầu về trình độ học vấn và điểm số, tuân thủ các quy định về kỷ luật và trách nhiệm, đồng thời có hiệu suất công việc tốt. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về công chức và cách trở thành cán bộ công chức.

Tác giả